Kendinizi akranlarınız tarafından korkutulan çekingen bir çocuk olarak hayal edin. Bir gün bir grup çocuk size gülüyor ve siz bunun nedenini tam olarak anlamıyorsunuz. Sonra size Forest Gump filmindeki ana karakterin vücuduna yüzünüzün yerleştirildiği bir video gösteriyorlar. Bu tabii ki montaj bir video, daha doğrusu bir deepfake. Montaj video (deepfake) nedir ve çocukların hayatındaki yeri nedir?
Son derece hızlı gelişen teknolojiyle, gerçeklik ve ilüzyon arasındaki sınırı belirlemek daha gittikçe karmaşık hale geliyor. Sonuç olarak, zorbalık gibi zararlı davranışlar sergilemek amacıyla teknolojiyi kullanmak daha kolay hale geliyor. Montaj videolar ve çocuklarınızla bu konuda nasıl konuşacağınız hakkında bilgi edinin.
Montaj video (deepfake) nedir?
Montaj videolar, olayları taklit eden resimler, videolar veya sesler oluşturmak için derin öğrenmeyi (bir tür makine öğrenimi) kullanır. Deepfake adı da buradan gelir. Bunlar genellikle birinin sesini ve/veya yüz özelliklerini kopyalar ve mevcut bir kayda veya fotoğrafa yapıştırırlar. Sonucunda, insanları gerçekte hiç dahil olmadıkları durumlarda gösterirler. Montaj videolarının insanlarla alay etme ve hatta zorbalık yapma aracı olarak kullanılabilmesinin ve de sıklıkla kullanılmasının nedeni de budur.
Montaj videolarının basit versiyonları, FaceApp veya FaceSwap gibi mobil uygulamalar kullanılarak kolayca yapılabilir; ancak daha karmaşık, ayrıntılı sahtekarlıklar genellikle beceri ve uygun teknik ekipmanlar gerektirir. Sonuç olarak, Mark Zuckerberg'in insanların verilerini çalmaktan bahsettiği veya Tom Cruise'un sihirbazlık numaraları yaptığı videolarla karşılaşabiliriz. İnandırıcı görünseler bile bu tür videolar gerçek değildir sadece iyi kurgulanmış montajlardır.
Önceki paragrafla ilgili örnek video: https://www.youtube.com/watch?v=iyiOVUbsPcM
Montaj videolarının kullanımları
İlk başta, çoğu montaj videosu pornografik içeriğe sahipti ve bu eğilim ne yazık ki bugün de devam ediyor. 2019'da internette montaj videolarla ilgili arama yapan ve bir yapay zeka firması olan Deeptrace, çevrim içi montaj videolarının %96'sının pornografik olduğunu tespit etmiştir. Kişinin rızası olmadan pornografik içerikli montaj videosu yayınlama sorunu henüz yasal olarak çözülememiştir. Montaj videolar önceleri kişileri itibarsızlaştırmak ve kariyerlerine zarar vermek üzere kullanılıyordu. Medya bu durumları yaygın olarak ele alırken, montaj videoların çocuklar açısından ne tür tehlikeler oluşturduğuna dair tartışmalar nadir görülmektedir.
Montaj videoları herkes tarafından erişilebilir kılan uygulamaların geliştirilmesiyle, bu sentez videolar okullara da ulaştı ve zorbalık için kullanılan birer araç haline geldi. Peki bu videolar neye benziyor? Örneğin, utangaç bir genç kızın yüzünü, açık kıyafetli kadınların kışkırtıcı bir şekilde dans ettiği bir müzik videosuna koyduğunuzu düşünün. Bu tür videoları oluşturanlar eylemlerini masum bir eğlence kaynağı olarak görebilirken, hedef alınan çocukların utanç duymasına neden olabilir ve bu tatsız deneyim sonucunda okulla ilişkilerini kolayca zedeyebilirler.
Ancak montaj videolar daha hoş şeyler için de kullanılabilir. Örneğin, çocukların en sevdikleri şovların, video oyunlarının ve filmlerin yıldızı olmalarını da sağlayabilirler. Florida'daki Dalí Müzesi, Katalan sanatçının etkileşimli videolarını oluşturmak için montaj videoları kullanmıştır. Bu sayede montajı yapılan (deepfake) Dalí artık ziyaretçileri selamlayabiliyor ve hatta onlara yanıt verebiliyor bu da müzeyi genç izleyiciler için daha çekici hale getiriyor. Genel olarak, diğer teknolojilerde olduğu gibi, montaj videoları da olası faydalarını düşünmeden tamamen kötü olarak değerlendirmek doğru değildir. Yine de montaj videoların çocuklara karşı kötü niyetli kullanımını önlemek üzere atılması gereken adımlar vardır.
Çocuklarla montaj videolar hakkında nasıl konuşulmalı
-
Birlikte bazı montaj videoları izleyin ve bu konuda bir sohbet başlatın.
Günümüzde çocuklar genellikle teknolojiye yetişkinlerden daha yakındır, bu nedenle internet içeriklerinin güvenilmezliği hakkında ne kadar çok şey bildiklerine şaşırabilirsiniz. Yine de montaj videoların kötüye kullanımını önlemenin ilk adımı, çocuklarınızla birlikte bu videoları izlemek ve sorunu birlikte keşfetmek için zaman ayırmaktır. Montaj videoların neden var olduğunu ve ne için kullanılabilecekleri hakkında konuşun. Bu videolardan hoşlanıp hoşlanmadığınızı ve bunun nedenlerini onlarla paylaşın. Sorumluluk ve rıza hakkında konuşun; onlara birinin yüzünü veya sesini kullanmadan önce neden onay almalarını gerektiğini açıklayın. Güvenli bir paylaşım alanı oluşturun ve biri onlara karşı zorbalık amacıyla montaj video kullanırsa bunu size bildirebileceğini söyleyin. Çocukların ihtiyaç durumunda kiminle iletişime geçeceğini bildiklerinden emin olun. Ailelerin yanı sıra okullarında yetkilendirilmiş kişilerle de iletişime geçebilirler.
-
Montaj videolar ve gerçek videolar arasındaki farkları birlikte bulmaya çalışın.
Sahte montaj videolarını tespit etmek giderek zorlaşıyor; ancak yine de bazı özellikler videoların sahteliğini fark edilebilir hale getirebilir. Öncelikle, doğal olmayan göz kırpma gibi olağan dışı hareketlere bakın. Montaj videolarda, daha ayrıntılı fiziksel özelliklerin kopyalanmasıyla ilgili sorunlar bulunabilir. Örneğin ses, kişinin dudaklarının hareketiyle tam olarak uyuşmayabilir ve kişinin yüz hatlarında veya saç çizgisine yakın yerlerde kusurlar olabilir. Aydınlatmada da farklılıklar olabilir. Yüz vücuttan daha açık/koyu renkte olabilir veya olağan dışı bir gölge olabilir veya gözlerin her biri farklı bir görüntüyü yansıtabilir. Bununla birlikte, teknolojinin hızla gelişmeye devam etmesi nedeniyle bu kusurlardan bazılarını fark etmenin zorlaşabileceğini de söylemeliyiz. Son olarak da içeriklere bakın. Kişinin ağzından çıkan sözler skandal nitelikte ya da inanması zor olduğunda veya duygusal bir tepki uyandıracak şekilde açıkça söylenen şeylerse, videonun montaj olma olasılığı daha yüksektir.
-
Çocuklarla çevrim içi paylaşımlar hakkında konuşun.
Çocuklar resimlerini ve videolarını internete koyduklarında, zararlı bir montaj videosu oluşturmak için potansiyel olarak gereken her şeyi fark etmeden paylamış da olabilirler. Çocuklarınızın paylaştıklarına bakın ve hangi sosyal medya araçlarını veya uygulamaları kullandıkları konusunda onlarla konuşun. Daha büyük platformlar daha gelişmiş gizlilik ayarlarına sahiptir, ancak daha yeni veya daha az bilinen bazı sosyal medya uygulamaları veya web siteleri çocuğunuzun gizliliğini koruyamayabilir. Çocuklarınıza fotoğraflarını sadece ailenizle veya yakın arkadaşlarıyla özel grup sohbetlerinde paylaşmalarını önererek onlara farklı alternatifler sunabilirsiniz. Yargılamak yerine olasılıklar sunmak ve yasaklar yerine alternatifler önermek çocuğunuzu daha kolay korumanızı sağlayabilir.
-
Bunları çocuklarınızla birlikte keşfedin ve önleyici tedbirler alın.
Son olarak, interneti çocuklarınızla birlikte keşfedin ve dahil olabilecekleri bu dünyayı daha iyi tanıyın. Çocuğunuzun mahremiyetine saygı gösterin ancak ne tür içerikler tükettiklerini görebilmek için sosyal medyada sizinle birlikte gezinmelerini isteyebilirsiniz. Çocuklarınız FaceApp veya FaceSwap gibi montaj videolar oluşturabilecekleri uygulamaları kullanmaya karar verirse bunları birlikte deneyin ve uygulamayı başkalarıyla alay etmek için değil, eğlence, farkındalık ve eğitim için kullanın. Olası kötüye kullanma ihtimaline rağmen montaj videolar teknolojinin olanaklarını çocuklara açıklamanın yanı sıra dolandırıcılık yöntemleri ve sahte haberler üzerine daha derin bir sohbete girmenizin harika bir yolu da olabilir.
Daha fazla önleyici tedbir almak istiyorsanız, ebeveynlere yönelik güvenlik çözümlerimizi deneyin.