Aşırı paylaşım yapmak nedir?
- Öncelikle çok sık paylaşım yapmaktır. Çocuklarınız zamanlarının çoğunu sosyal medyada veya mesajlaşma uygulamalarında geçiriyor ve akıllarına gelen her şeyi paylaşıyorsa muhtemelen aşırı paylaşım yapıyorlardır.
- Çok uygun olmayan bilgiler paylaşmaktır. Bu bilgiler arasında kişisel veriler, düşünceler, deneyimler ve görseller yer alabilir. Ancak uygun ve uygun olmayan arasındaki ayrım herkes için aynı olmayabilir ve genellikle duruma göre değişiklik gösterebilir.
- Dinlemekten daha çok paylaşım yapmaktır. Bu durum yalnızca çevrim içi sohbetler ve mesajlaşma uygulamaları için değil aynı zamanda günlük sohbetler için de geçerlidir. Çocuklarınız, bu ortamları diyalogdan daha çok monolog için kullanıyor ve diğerlerinin de paylaşım yapabilmesine fırsat vermiyorsa aşırı paylaşım yapıyor olabilirler.
1. Riskleri söyleyin ancak güvenli davranmanın daha güvenli bir çevrim içi ortam sağlayacağını vurgulayın. Çocuklarınız, çevrim içi çok fazla bilgi paylaşmamanın nedenleri olduğunu bilmelidir. Sosyal medyada bir gönderi paylaşmanın beraberinde getirdiği bazı riskler vardır, örneğin:
- Gizli olmayan gönderileri, çevrim içi istismarcılar veya suçlular da dahil olmak üzere herkes görebilir. Bu kişiler, paylaşılan bilgileri kullanarak çocuğun yerini tespit edebilir, çocuğu kandırabilir, evde kimsenin olmadığı zamanları öğrenebilir veya parola tahmininde bulunabilirler.
- Bazı durumlarda ise çocuklarınızın arkadaşları veya çevrim içi yabancılar, çocuklarınızın gönderilerini alay konusu yapabilir veya siber zorbalık amacıyla kullanabilir.
- Bazı gönderiler, çocuğunuzun gelecekteki hayatını olumsuz yönde etkileyebilir çünkü çocuğunuzun öğretmenleri veya gelecekteki patronları bu gönderileri görebilir.
Çevrim içi olmanın çeşitli riskleri olsa da, çocuğunuzu çok fazla korkutmamaya veya interneti korkutucu göstermemeye çalışın. Aksine, akıllı paylaşımlar yapmayı öğrendiklerinde gönderinin kontrolüne sahip olabilecekleri konusunda çocuklarınıza güvence vermeye çalışın. İnternet, çocuklarınız güvenli bir şekilde hareket ettiklerinde ve dikkatli paylaşım yaptıklarında eğlenceli bir ortam olabilir.
Ebeveynler için öneriler
İletişime açık olun.
Çocuklarınıza bir şey paylaşmamalarını doğrudan söylemek yerine neden bazı kurallarınız olduğunu açıklamaya çalışın. Aynı şekilde siz de çocuklarınızın neden bir şeyler paylaşmak istediğini dinleyip anlamalısınız. Örneğin, çıkacakları tatil için heyecanlanıp bunu çevrim içi ortamdaki arkadaşları ile paylaşma ihtiyacı hissedebilirler. Bu durumda, bu bilgiyi paylaşmanın neden riskli olduğunu özenle anlatmalı ve bunun yerine alternatifler önermelisiniz. Örneğin, tatilden döndükten sonra fotoğraf paylaşabileceklerini veya tatile çıkacaklarını en yakın arkadaşlarına söyleyebileceklerini anlatabilirsiniz. Çocuklarınıza iyi bir rol model olun, isteklerini göz önünde bulundurun ve sosyal medya deneyimlerini güvenli ve eğlenceli hale getirmeye çalışın.
2. Paylaşmadan önce uygulamaları, bu uygulamaların ayarlarını ve hüküm ve koşullarını öğrenin. Birçok sosyal medya platformu var ve bu platformların her biri, içerik oluşturup paylaşmak için farklı seçenekler sunuyor. Çocuklarınız, sosyal medyayı aktif bir şekilde kullanmadan önce uygulamaların ayarlarını ve kullanım şartlarını bilmelidir. Aynı zamanda aşağıdakileri de nasıl yapacaklarını öğrenmelidir:
- Bir gönderiyi gizli veya herkese açık modda paylaşma,
- Konum kapatma ve mümkünse her zaman kapalı tutma,
- Yorum ve gönderi ekleme ve silme,
- Bir kişiyi engelleme veya bildirme.
Çocuklarınız, uygulamaların farklı ayarlarını nasıl yönetebileceklerini öğrendiklerinde bu platformları daha güvenli kullanabilir ve istemedikleri veya daha sonra pişman olabilecekleri bir gönderiyi paylaşmaktan kaçınabilirler.
3. Çevrim içi yayınlanan her şeyin, potansiyel olarak herkese açık ve kalıcı olduğunu düşünün. Çocuklarınız gizli moda geçse de veya eskiden paylaşılan bir gönderiyi silse de, bir şeyi paylaşmadan önce son bir kez düşünmek her zaman daha iyidir. Çocuklarınız interneti bir fırsatlar dünyası olarak görmeli, ancak aynı zamanda da uzun süreli bir hafıza ve geniş erişimli bir ortam olarak görmelidir. Çocuklarınız, çevrim içi ve çevrim dışı hayatlarını güvende tutabilmeleri için hem kendilerinin hem de başkalarının özel fotoğraflarını, adres, konum ve günlük planlar gibi kişisel bilgilerini paylaşmaktan kaçınmalıdır.
Etkinlik önerisi
En yakın arkadaş çevresi için sosyal medya kullanımı
Çocuklarınıza sosyal medyayı tam olarak kullanmalarına izin vermeden önce bu konuda bir alıştırma yapmasını sağlayın. Örneğin, çocuklarınız yalnızca en yakın aile üyelerinin görebildiği özel bir sosyal medya profili oluşturabilir. Çocuklarınız ardından söz konusu platformda yapabileceklerini keşfedip dış dünyayla henüz bir şey paylaşmadan kendi içeriklerini oluşturmaya çalışabilir. Gönderiler hakkında tartışabilir, fazla kişisel bilgi içerip içermediklerini belirleyebilir ve çok fazla şey ifşa etmeden heyecan verici şeyler paylaşmanın yollarını bulmaya çalışabilirsiniz. Bunu birlikte öğrenmek ve güvenli internet kullanımı konusunda kuşak farkını kapatmak için eşsiz bir fırsat olarak görün. Ekip gibi davranın ve çocuklarınızı sosyal medya dünyasına hazırlayın.
4. Bazı gönderileri bireysel olarak paylaşmak ya da tamamen gizli tutmak daha iyidir. Çocuklarınız da, hassas verilerin veya detayları olan fotoğrafların yanı sıra tartışmalı veya kutuplaştırıcı bir gönderi paylaşmadan önce iki kez düşünmelidir. Özellikle büyük yaştaki çocukların siyaset, din, sağlık (kendi veya aile üyelerinin), uyuşturucu ve cinsellik konularında bazı fikirlere sahip olması doğaldır, ancak bu fikirlerin, çevrim içi ortamda paylaşılması değil, aile üyeleriyle ya da bir arkadaşla şahsen paylaşılmasa daha iyidir. Bir gönderinin çok fazla detay içerip içermediği veya tartışmalı olup olmadığı nasıl anlaşılır? Bunun en basit yöntemi, çocuklarınızın kendilerine şunları sormasını sağlamaktır: “Bu gönderiyi anneannemle paylaşır mıydım? Ya da öğretmenlerimle?” Yanıt “hayır” ise, o zaman en doğrusu bu gönderiyi paylaşmamaktır.
Etkinlik önerisi
En yakın arkadaşlardan tanıdıklara
Bu basit etkinlik için çocuklarınızdan havalı bir gönderi hazırlamalarını isteyin. Bunun bu zamana kadarki en iyi gönderi olması gerektiğini söyleyin. Bunu, kimin için hazırlıyorlar? En yakın arkadaşları için mi? Ya da beğendikleri biri için mi? Yanıtı söylemelerine gerek yok, sadece bu kişileri olabildiğince gerçek gibi hayal etsinler. Şimdi onlara, çok iyi tanımadıkları kişiler de dahil tüm çevrim içi arkadaşlarını veya takipçilerini hayal etmelerini söyleyin. Bu kişilerin de bu gönderiyi gördüğünü bilmek nasıl hissettiriyor? Gönderilerimizin ne kadar çok kişiye ulaştığını ve sadece aklımızdan geçen kişiler tarafından görülmeyeceğini genellikle unuttuğumuz için bu etkinlik, hem çocuklar hem de yetişkinler için faydalıdır.
5. Arka plan da önemlidir. Bazı durumlarda çocuklarınız, hassas bilgileri farkında olmadan ve istemeden paylaşabilir. Örneğin, çocuklarınız odalarında çektikleri ve arka planda bir pencerenin olduğu bir selfie paylaşarak nerede yaşadıkları konusunda bilgi vermiş olabilirler. Benzer şekilde arka planda bir duyuru panosunun yer aldığı bir çizimin fotoğrafını paylaşarak okul programlarını da açığa çıkarabilirler. Çocuklarınızın sadece gönderilerinde değil aynı zamanda arka planda da ne olduğunu düşünmelerini sağlayın.
6. Gerçek zamanlı konumları değil heyecan verici gelişmeleri paylaşın. Çocuklarınız, tercihen gerçek zamanlı faaliyetlerini paylaşmaktan sakınmalıdır. “Şu anda parktayım” gibi ifadelerin yer aldığı gönderiler, özellikle herkese açık bir profilde paylaşılırsa riskli olabilir. Bunun yerine çocuklarınıza, ilginç anları sadece güvenli bir yerde olduklarında paylaşabileceklerini öğretin. Çocuklarınız, böylece çok fazla bilgi vermeden kendilerini ifade edebilir.
Çocuklarınız, heyecan verici haberleri paylaşmadan önce neden beklemelidir? Çocuklarınız, paylaşım ya da aşırı paylaşım yapma isteklerini nasıl kontrol edebilir? Yanıtlar makalenin ikinci kısmında yer alıyor.