Yanlış bilginin toplumda yayıldığını biliyoruz ancak İnternet ve sosyal medya ile birlikte özellikle çocukların kurgu ile gerçeği ayırt etmesi çok daha zorlaştı. Peki, online dünyada siz ve çocuklarınızın karşılaşabileceği yanlış bilgi türleri hakkında yeterince bilgi sahibi misiniz?
Dedikodular, sahte mesajlar ve şehir efsaneleri yanlış bilgi türleridir ancak kaynakları ve özelliklerinin yanı sıra bunları yayanların niyetlerine göre birbirlerinden farklıdır.
Yakın geçmişte dedikodular ve şehir efsaneleri kulaktan kulağa yayılırdı ancak zamanımızda bunların online dünyada da yayıldığını görüyoruz. Bunların her zaman kötü niyetle yapıldığını söyleyemeyiz fakat her zaman güvenilir kaynaktan çıkıp çıkmadığını bilemediğimiz için, gerçekliğini doğrulamak imkansız değil ama zordur. Sahte mesajlar ise hedef veya rastgele kişileri aldatmak ve kandırmak amacıyla oluşturulan aldatıcı hikayelerdir. Sahte mesajlar bir kez internete koyulduğunda, bunların gerçek olduğuna inanan kişiler tarafından yayılmaya başlar.
Yanlış bilgi birçok şekilde olabilir. Bazen insanlar bu dünyada büyüleyici bir şey olduğuna inanmak ister ve deniz kızları ya da devler hakkında şehir efsaneleri yayarlar. Ancak diğer sahte mesajlar ya da şehir efsanelerinin insanlar üzerinde ciddi etkileri olabilir. Daha önce karşılaşmış olabileceğiniz, özellikle ebeveynleri ve çocukları hedef alan bazı yanlış bilgi örneklerine göz atalım.
Mavi Balina Yarışması ilk olarak 2016 yılında Rusya’da ortaya çıktı. 50 görevlik bir seriden oluşan ve gençleri hedefleyen online oyundu. Son görevi tamamlamak için, oyuncular intihar etmeye teşvik ediliyordu. Oyun hakkındaki haberler sosyal medya, mesajlaşma uygulamaları ve online forumlar dahil birçok kanalda yayımlandı. Sonunda bu haberler, dünya genelinde ebeveynler ve yetkililer arasında paniğe neden oldu. Elbette, kötü niyetli bir online oyunun savunmasız gençleri hedef alması ve onları kendilerine zarar vermeleri için teşvik etmesi herkesi çok rahatsız etti.
Ancak oyunun var olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunmuyordu. Görünüşe göre, ebeveynler ve bazı medya figürleri, birkaç bilgi parçasını dev bir yanlış bilgi vakasında birleştirmişti. Örneğin bazı online forumlarda mavi balina, intiharın simgesi haline gelmişti ancak bunun nedeni, deniz devleriyle ilişkilendirilen yalnızlık ve dinginlik olabilirdi. Sonunda, oyunla bağlantılı intihar raporları çürütüldü ve oyunu yarattığını itiraf eden Philipp Budeikin'in bunu sadece grubunu tanıtmak ve tanıtım yapmak için yaptığı ortaya çıktı. Mavi Balina Yarışması haberlerinin sahte bir mesaj olduğu ortaya çıkarken, Parasetamol yarışması, tarçın yarışması ve Tide pod yarışması gibi başka sahte online yarışmalar insanlara zarar verebilir.
Momo Yarışması 2018 yılında dikkatleri üzerine çekti. Medyaya göre, yarışmada çocukları kendilerine veya başkalarına zarar vermeleri için korkutan ve sindiren, şişkin gözleri ve kuş benzeri vücudu olan korkunç bir kadın görüntüsü kullanılıyordu. Aynı zamanda korkunç yüzlü Momo’nun, çocuklara yönelik YouTube içeriklerde gözüktüğüne inanılıyordu. Ancak, dikkatleri üzerine çeken Momo Yarışmasının yarattığı paniğe rağmen, sahte bir mesaj olduğu ortaya çıktı.
Momo aslında bir Japon sanatçı tarafından yaratılmış heykeldir ve asla bu yanlış bilgi olayının bir parçası olmak amacıyla yapılmamıştır. Çocuklara yönelik hazırlanan hiçbir videoda Momo’nun yüzünün göründüğü asla kanıtlanamadı. Birkaç çocuğun korkunç kadının resmiyle birlikte bir mesaj almış olma ihtimali varsa bile, nedeni olayla ilgili medya paniğinin sonucu olabilir.
2016 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde şiddet eğilimli palyaço korkusu yayılmıştı. Sosyal medya siteleri ve diğer medya organları, kamusal alanda silahlı ve tehditkar davranışlarda bulunan korkutucu palyaço kıyafetleri giymiş insanların tehlikesi hakkında bilgi yaymaya başlamıştı. Korkunç görüntüler kısa süre içinde halkta paniğe neden oldu.
Bununla birlikte, palyaço gibi giyinmiş insanlar medyanın yoğun ilgisini çekse de çoğu durumda gerçek bir şiddet vakası olmadı ve olaya karışan kişiler genellikle dikkat çekmek isteyen veya sosyal medyada viral olmaya çalışan gençler veya genç yetişkinlerdi. Ancak söz konusu bu şaka ile ilgili bazı tutuklamalar yapıldı, birçok insan endişeli ve korkmuş hissetti.
Yıllardır geçmeyen bir korku ise, şekerlerin uyuşturucu, zehir veya jiletlerle karıştırılıp Cadılar Bayramı'nda çocuklara verilmesidir. Ancak zamanla, Cadılar Bayramı şekerleriyle ilgili birkaç bireysel vaka olmasına rağmen, raporların büyük çoğunluğunun sahte mesaj ya da şaka olduğu ortaya çıkmıştır.
Söz konusu korkuyu destekleyen hemen hemen hiçbir kanıt olmamasına rağmen birçok ebeveyn çocuklarını şeker toplamaya gönderirken verilen ikramlar konusunda temkinli olmaya devam ediyor. Hatta bazı şehirlerde çocukların şekerlemeleri, güvenliğinden emin olmak için x-ray cihazından geçiriliyor. Yine de zehirli şeker korkusunun büyük ölçüde yinelenen bir sahte mesaj olduğunu hatırlamakta fayda var. Aslında çocuklarla ve potansiyel olarak zararlı gıdalarla ilgili şehir efsaneleri ve sahte mesajlara oldukça sık rastlıyoruz. Örneğin, bir şehir efsanesinde muzların uç kısımlarında yılan zehri olabileceği iddia edildi, 2008'de ise bir adam, yanlışlıkla bebek mamasına zehir karıştırdığını itiraf ederek paniğe neden oldu.
Sıklıkla duyulan şehir efsanelerinden birisi de su parklarının içinde, kaydıraklar ve dalga havuzlarında, jilet bulunduğudur. Ancak bu iddiaları destekleyecek çok az kanıt vardır ve bunlar, temelsiz paniğin bir sonucudur.
Ebeveynlerin, birçok su parkında, eğlencelerin risksiz olmasını sağlamak adına katı politikalar uygulandığını bilmesi gerekiyor. Su parklarının koyduğu kurallar ve kullanma talimatlarına uyarsanız, böyle bir tehlike için endişe etmenize gerek yoktur.
Yıllar içerisinde, mali desteğe ihtiyacı olan hasta çocuklarla ilgili birçok sahte haber ortaya çıkmıştır. En çok bilinen vakalardan birisi de Amy Bruce aldatmacasıdır. Hikayesi internette her paylaşıldığında veya onun tarafından yazılan şiir yeni bir kullanıcıya her iletildiğinde küçük bir miktar para alacak olan (var olmayan) ölümcül hasta bir çocuk aldatmacasıdır. Aynı şekilde, sosyal medyada paylaşılan birçok gönderide Alexandra adında yakılmış bir çocuk yer alıyordu ancak sonradan hikayedeki resimlerin online bir kaynaktan alındığı ve Alexandra’nın hiç var olmadığı anlaşıldı.
Çoğu zaman hasta çocuklarla ilgili paylaşılan sahte mesajlar para toplamak değil, dikkat çekmek amaçlıdır. Ancak yine de duyarlı kişilerin duygularından ve sempatilerinden faydalanırlar ve zamanla insanların herkese, hatta gerçekten yardıma ihtiyacı olanlara duydukları güveni kaybetmelerine neden olurlar.
İnternette dolaşan ve burada yer verebileceğimiz birçok dedikodu, sahte mesaj ve şehir efsanesi vardır. Ancak, online dünyada gördüklerinize eleştirel gözlerle yaklaşmak, her yanlış bilgi vakasının ayrıntılarını bilmekten çok daha önemlidir. Kurgu ve gerçeklik arasındaki farkı öğrenin ve çocuklarınıza da aynısını yapmasını öğretin.
Android için ESET Ebeveyn Kontrolü
30 GÜN BOYUNCA ÜCRETSİZ DENEYİNÇocuklar online oyun oynayabilir, ilham arayabilir ve yaratıcı olabilir, hatta dünyanın her yerindeki ilginç olayları okuyabilir. Ancak İnternet aynı zamanda sahte mesajlar ve yanlış bilgilerle de doludur. Çocuklarınız bunları nasıl tanıyacağını biliyor mu? Bunu öğrenmek için aşağıdaki eğlenceli alıştırmayı birlikte yapın.
Yanlış bilginin toplumda yayıldığını biliyoruz ancak İnternet ve sosyal medya ile birlikte özellikle çocukların kurgu ile gerçeği ayırt etmesi çok daha zorlaştı. Peki, online dünyada siz ve çocuklarınızın karşılaşabileceği yanlış bilgi türleri hakkında yeterince bilgi sahibi misiniz?
