| Sosyal medya

Günlük bilgi selindeki sahte haberleri saptayabiliyor musunuz? Peki çocuklarınız?

| 29 Nov 2019
Paylaş

Çeşitli biçimlerde karşımıza çıkan sahte haberler, en az haberlerin kendisi kadar eskidir. Bu ciddi bir sorun ama işin bir de komik tarafı var. 1957 yılındaki bu 1 Nisan şakasını gördünüz mü? Bir düşünün: Saygın bir ulusal yayın kuruluşu, daha tutucu bir dönemde, güncel olayların ele alındığı ciddi bir programı (Panorama) kullanarak İngiliz vatandaşlarına şaka yaptı.

Günümüzdeki sahte haberler

İnternet muhteşem bir kaynak: Artık parmaklarımızın ucunda dünyayı bir araya getirme potansiyeline sahip bir bilgi hazinesi var. Ancak, tüm dünyada son dönemde yaşanan birçok olayın da gösterdiği gibi, bu kaynak yanlış bilgiler yaymak ve insanları bölmek için de kullanılabilir. Kişiler, gruplar ve hatta uluslar rakiplerini zayıflatmak için yalanlar söyleyebilir ve propaganda yapabilirler.

Çevrimiçi bilgi seli

Birçok insan propaganda ve sahte haberler arasından gerçek haberleri bulmakta zorlanır. Örneğin, sahte haberler ile ABD ve Birleşik Krallık'taki önemli politik gelişmeler arasında bağlantılar bulunmuştur. Yakın bir geçmişte, bulaşıcı hastalıklara karşı çocuklarını aşılatmayı reddeden ebeveynlerin sayısındaki artış, aşıların güvenliği ile ilgili doğrulanmamış ve hatalı bilgileri yayan sosyal medya grupları ile ilişkilendirilmiştir.

Sosyal ağlar, asosyal haberler

Yakın vadede bir tehlike yaratmayan ama kesinlikle faydalı da olmayan komplo teorilerinin bir araya geldiği bir ortak nokta da vardır. Bazı insanlar gerçekten Dünya'nın düz olduğuna inanıyorlar mı? Diğerlerini bazı saçma fikirler konusunda ikna etmeye çalışan çok sayıda sosyal medya kullanıcısı bulunmaktadır.

Sosyal medya siteleri sahte haberlere karşı verilen savaşta, çok geç olana kadar çok az şey yapmakla eleştiriliyor. Sosyal ağların web sitelerinde görüntülenen içerikten sorumlu tutulmalarına yönelik çağrıların sayısı her geçen gün artıyor. Lojistik ve yasalar bakımından teknik detaylar bunun biraz zaman alacağı anlamına geliyor olabilir; bu nedenle, kullanıcıların yanlışı doğrudan kendi başlarına ayırabilmeleri gerekiyor. Sahte haberleri saptamak yetişkinler için bile yeterince zorken, bunu çocuklar nasıl yapabilir? Haberler konusunda daha çok sosyal medyaya güvendikleri için özellikle ergenlik çağındaki gençler daha savunmasızlar.

Söz konusu elbette sadece haberler değil. İnternette çeşitli sebeplerle başkalarını kandırmanın yollarını arayan insanlar var. Politik kampanyalarla ilişkili sahte haberler sansasyonel de, ticari güdüler değil mi? Tarafsızmış gibi görünen bir makale, aslında sizi ya da çocuğunuzu belirli bir ürünü satın almaya, bir TV programını izlemeye ya da etki sahibi birisini takip etmeye ikna etmeye çalışıyor olabilir mi?

Bir çocuğun bakış açısı

Onlara büyüklük taslamadan ya da yapabileceklerini küçük görmeden kabul etmeli ki, çocuklar kolayca etkilenirler. Bir gruba ait olma, "uyum sağlama" isteği çocukların, yetişkinlerin kesinlikle hatalı olduğunu söyleyecekleri şeyleri kabul etmelerine neden olabilir. Bir çocuk sokakta birisinin anlattığı bir hikaye duyarsa buna otomatik olarak inanır mı? Umarız inanmıyordur. Ancak, çocuklara aynı tutumun internette de geçerli olduğunu öğretmemiz gerekiyor. Bir şeyin internette yer alıyor olması, bunun doğru olduğu anlamına gelmez.

Medya okuryazarlığı ve eleştirel düşünme her zaman önemli olmuş olsa da haber kaynaklarının çoğalmasına bağlı olarak bu günlerde daha da önemli hale gelmiştir. Sayı artmış olabilir ama kalite başka bir konudur.

Düşünülmesi gereken şeyler

Çocukların gerçek ve tarafsız haberleri, ücreti ödenmiş içerikler ve düpedüz sahte haberlerden ayırmalarına nasıl yardımcı olabiliriz? Büyüdükçe onlara şu noktaları göz önünde bulundurmalarını öğretin:

  • Bu haberin kimliği saptanabilir bir yazarı var mı? Bu kişi veya medya güvenilir mi?
  • Diğer güvenilir kaynaklar da bu haberi veriyor mu?
  • Haber akla yatkın görünüyor mu?
  • Bu haber için kim ödeme yaptı? Tıklarsanız kime ödeme yapılacak?
  • Bu haberden kim fayda veya zarar görür?
  • Haber tam mı? Mesajda önemli olabilecek ne eksik?

Sahte haberleri saptamak kolay bir iş değildir ve uzmanlar bile bazen iyi ve kötü bilgiyi birbirinden ayırmaya çalışırken zorlanırlar. Ancak, doğru soruları sormak çok önemlidir ve gelecekte sadece daha da önemli bir hale gelecektir. Bu nedenle, ebeveynler zaman ayırarak çocuklarına bunu açıklamalı ve onların gerçeklere bağlı kalarak daha akıllı ve daha güçlü olmalarına yardımcı olmalıdır.

ESET Parental Control for Android ESET Parental Control for Android

İnterneti çocuklarınız için daha güvenli hale getirin

Android için ESET Ebeveyn Kontrolü

30 GÜN BOYUNCA ÜCRETSİZ DENEYİN

Aylık Bülten