Yüzeyden derinliklere, internetin farklı bölümleri çocuklar için ne kadar erişilebilirdir?

İnternetin farklı bölümlerinin nasıl çalıştığını anlamak neden önemlidir?

En kötü şeyler karanlık ağda oluyormuş gibi görünse de yüzey ağda birçok sorunlu etkileşim gerçekleşebilir. Örneğin, saldırganlar genellikle çocuklarla iletişim kurmak için yaygın olarak kullanılan sohbet uygulaması platformlarından başka bir şeye ihtiyaç duymaz. Öte yandan, sosyal ağlarda çocuklar hakkında yayımlanan materyallerin çoğu, dark web'de sunulan veri tabanlarına kolayca ulaşabiliyor.

Yüzey, derin ve karanlık ağlar arasındaki ilişkiyi bilmek, çocuğunuzla doğru kontrol mekanizmalarını ve iletişimi kurmanızı sağlar.

Yüzey Web

Yüzey web, kullanıcıların Google, DuckDuckGo veya Bing gibi internet arama motorlarını kullanarak bulabilecekleri, herkesin erişebileceği web sitelerinden oluşur. İndexlenmiş sayfaları görebileceğiniz internetin en erişilebilir kısmı burasıdır.

Derin Web

İnternetin yalnızca belirli insan gruplarına açık olan kısmıdır. Örneğin elektronik rapor kayıtları, belirli bir sınıfa yönelik eğitim içeriği, ayrıca haber portallarının ücretli bölümleri veya şirketlerin iç sistemleri. Bu sitelere ve içeriklere rastgele kullanıcılar erişemez. Bunları aramak veya erişim sağlamak için kullanıcının özel yazılımlara, araçlara veya erişim ayrıcalıklarına ihtiyacı vardır, çünkü bu sayfalar bir arama motorunda görünecek şekilde indexlenmez.

Karanlık Web

Arama motorları tarafından indexlenmez ve karanlık ağda çalışır. Bu altyapı, karanlık ağın operatörlerine ve kullanıcılarına anonimlik sağlar. Dark web'e bağlanmak için kullanıcının TOR veya I2P hizmeti (Görünmez İnternet Projesi) gibi özel bir yazılım yüklemesi gerekir.

Kaynak: Digital Security Handbook for Teachers

Derin ağın büyük bir kısmı yasal ve meşru iken, karanlık ağın büyük bir kısmı yasa dışı ürünlerden veya içeriklerden oluşur. GoGuardian'a göre, karanlık ağda bulunan öğeler arasında genellikle uyuşturucular, ruhsatsız silahlar, sahte kimlikler, bilgisayar korsanlığı araçları, çalıntı kredi kartları, yetişkinlere yönelik içerik ve normal web'de yeri olmayan şeyler için birçok forum bulunur. Başkalarının bilgisayarlarına uzaktan erişmenizi sağlayan bir yazılım da bulunmaktadır.

Bununla birlikte, karanlık ağdaki her şey yasa dışı değildir. Dark web'de geniş bir okuma topluluğu vardır fakat okunan materyal, kurgu ve eğitim kitaplarından aşırı ideolojilere sahip yayınlara kadar her şey olabilir.

Sıra dışı bir başka hizmet, ESET Güvenlik Farkındalık Uzmanı Ondrej Kubovič'in karşılaştığı, anonimleştirilmiş bir Airbnb alternatifidir. “Airbnb'den farklı olarak bu hizmet, kimlik doğrulaması gerektirmiyor ve kullanıcılarını büyük miktarda veri paylaşmaya zorlamıyor. Basitçe, altında yavaş yavaş bir itibar oluşturacağınız bir takma adla kimliğinizi oluşturuyorsunuz ve yalnızca diğer karanlık web kullanıcıları arasında daha bağımsız bir şekilde konaklama ayarlıyorsunuz" diye açıklıyor Kubovič.

Bu, pek çok insana, hatta gençlere bile çekici gelebilir çünkü kendileri hakkında çok fazla şey açıklamak zorunda değillerdir. Fakat, uzun süreli kullanıcıların büyük bir “çıkış anlaşması” yapmak için çok iyi itibarlarını kötüye kullandığı, büyük miktarda para çaldığı ve hesaplarını silip ardından ortadan kaybolduğu çıkış dolandırıcılıkları olabilir.

Eğer gelip sorarlarsa bunlar çocuklarınızla tartışabileceğiniz konulardır. Kubovič, "Karanlık ağda risklerin daha yüksek olduğunu ve orada bir dolandırıcıyla karşılaşma olasılıklarının normal internetten daha yüksek olduğunu açıklamanızı tavsiye ederim" diyor.

Bir çocuk ne zaman karanlık ağa girme riski altındadır?

Karanlık ağa erişmek bilgi ve uzmanlık gerektirir. Bir yabancının bir çocukla temas kurduğu ve çocuğun güvenini kazandıktan sonra onları karanlık ağa yönlendirdiği durumlar vardır. Ancak Ondrej Kubovič'e göre bu tür durumlar çok yaygın değildir ve çoğu çocuk genellikle karanlık ağa gitme ihtiyacı hissetmiyor. Ve bunu yapan birkaç kişi de muhtemelen ergenlikten önce yapmayacaktır. Bunun en büyük sebepleri, herhangi bir kişinin karanlık ağa erişmesi için teknik bilgi birikimi gerekmesi ve aynı zamanda yavaş yüklenmesidir.

"14 yaşında olsaydım ve arkadaşlarım bana gelip onlarla karanlık web'e bakmak isteyip istemediğimi sorsa, onlarla oturup bunu denerdim. Yaş ilerledikçe ulaşmak kolaylaşıyor çünkü tüm süreç boyunca size rehberlik edecek talimatları internette bulmak kolaydır. Oturum açmanız veya bir hesap oluşturmanız gerekmiyor,” diye açıklıyor IT uzmanı.

"Ama I2P ve hatta bazen TOR bile çok yavaş olabiliyor ve bence bu hemen hemen her genci tamamen soğutacak bir durumdur. Bugünün çocukları artık buna alışık değil ve bundan zevk almayacaklardır. TOR bile normal bir tarayıcıdan daha yavaştır,” diye düşünüyor Kubovič. Ona göre, gençlerin karanlık ağda görebilecekleri tehlikeli içeriğin miktarı o kadar büyük değil, ama bu miktar her zaman bireylerin motivasyonu, merakı ve ilgisine göre değişir.

Kullanıcıların Şubat 2019'da dünya çapında karanlık ağa erişmesinin en yaygın nedenleri

Kaynak: Ipsos; CIGI; 21 Aralık 2018 - 10 Şubat 2019; 2.725 katılımcı; 16-64 yaş; Tor veya karanlık web kullanıcıları

Bir ebeveyn olarak ne gibi önleyici tedbirler alabilirsiniz?

Bir ebeveyn olarak yapabileceğiniz iki ana şey var.

Çocuğunuzun karanlık web'de aktif olduğuna dair güçlü bir şüpheniz varsa, cihazlarında yüklü olan işletim sistemlerini ve yazılımları kontrol edebilirsiniz. TOR (Soğan Yönlendiricisi), I2P, Freenet'i arayın; sanal özel ağ (VPN) kuran uygulamalar; veya Whonix, Subgraph, Tails veya Qubes gibi işletim sistemlerinin kullanımını kontrol edin. Çocuklarınızı daha fazla korumak için siteleri engelleyebilen ebeveyn yazılımı ve içerik filtreleme uygulamaları yükleyin.

Diğer bir adım, bu tür faaliyetlerin sonuçları ve etkileri hakkında düşünmektir. Çocuklarınızın karanlık ağa girmesini yasaklamayın çünkü bu sadece meraklarını teşvik edecektir. Teknoloji konusunda daha bilgili bir ebeveynseniz, çocuğunuzla birlikte bazı sitelere bakabilir ve onlara o kadar da ilginç olmadıklarını gösterebilirsiniz. Onlara karanlık ağı ziyaret ederlerse ne olabileceğini veya yüzey web'de sosyal medyada kendileri hakkında çok fazla şey paylaşırlarsa onlar hakkında hangi bilgilerin görünebileceğini açıklamaya çalışın. Ayrıca, intihar forumları, yüzey ağında bulunmayan aşırı yetişkinlere uygun içerik gibi rahatsız edici içeriklerle karşılaşabilirler veya yasa dışı iş konularına sahip forumlar keşfedebilirler.