Size göre bedensel aşağılama nedir?
Bedensel aşağılama, bedenin görünümü, fonksiyonları, sağlığı veya diğer her yönü ile ilgili utanma duygusu hissettirmektir. Bazen acımasız iletişim, zorbalık ve hatta nefret söylemiyle de ilişkilendirilebilir (veya bunların bir parçası olabilir). Bedensel aşağılamanın önemli bir yönü de her toplumun kültüründe yerleşik olmasıdır. Her kültürde, geleneksel olarak neyin çekici ve arzu edilir olduğuna dair belirli kalıplar veya normlar vardır. Bu kalıplar dünya genelinde değişiklik gösterir. Bazı ülkelerde zayıflık ideal olarak görülürken, başka bir kültürde güçlü, atletik bir vücut vb. ideal olabilir. Güzellik konusundaki ideal de zaman içerisinde değişiklik gösterir. Ancak bu klişeler, farklılık gösterseler de bedensel aşağılamanın temelini oluşturur. Çoğu durumda, bedensel aşağılama bir kişiyi kalıplaşmış şekli ile ilişkilendirmeye dayanır.
Aynı kalıplar farklı yaşlardan kişileri etkiler mi? Çünkü çoğu zaman ebeveynler mevcut kalıplar yerine, birlikte büyüdükleri tipik kişilerden etkileniyor gibi görünüyor.
Evet, çeşitli yaş grupları arasında farklılıklar bulunabilir. Bu bazen ebeveynlerin, büyükanne ve büyükbabaların görüşlerini karşılaştırdığımızda açıkça ortaya çıkar. Bazı ailelerde çocuklar, ebeveynlerinin onlara açıkça veya imalı bir şekilde kilo vermelerini söylediğini ancak büyükanne ve büyükbabalarının ise kilo almaları gerektiğine dair yorumlarıyla karşılaşabilir. Ancak her iki yorum da çocuğun özgüvenini sarsar, değil mi?
Ancak her iki yorum da çocuğun özgüvenini sarsar, değil mi?
Evet. Aslında, birinin görünüşüyle ilgili yapılan tüm yorumlar, nasıl göründüğümüzün herkes tarafından açıkça tartışılabilecek ve yargılanabilecek bir şey olduğunu vurgular. Ancak durum böyle değildir. Ve bazen bedensel aşağılamanın kişiyi incitmesi için dile getirilmesine bile gerek yoktur. Örneğin, bir ebeveyn çocuğunun yemek yediğini gördüğünde, bu duruma tepki olarak kıkırdarsa veya yüzünü buruşturursa, yine de çocuğu yemek yeme konusunda aşağılıyor anlamına gelir. Ve bazen, düzgün bir şekilde yapılmayan iltifatlar bile bedensel aşağılama olarak değerlendirilebilir. Örneğin yemek yiyen bir çocuğa “Seni yemek yerken görmek güzel, sonunda sağlıklı ve güçlü görünmeye başlıyorsun” demek hoş bir yorum olarak düşünülebilir ancak bu, çocuğun vücudunun çok geliştiğini veya daha önce kendisinde bir sorun olduğunu hissetmesine neden olabilir ki bunu duymak hiç hoş değildir.
Yani olumlu yorumlar da bazen bedensel aşağılamaya neden olabilir mi?
Çocuğumuzun görünüşüyle ilgili iltifat ederken her zaman dikkatli olmalıyız. Yukarıdaki örnekte de olduğu gibi, düşüncesizce yapılan bir iltifat çocuğun özgüvenini zedeleyebilir. Ayrıca çocuğumuzun görünüşüyle ilgili yaptığımız olumlu ya da olumsuz yorumlar, görünüşüyle ilgili konuşmalar, çocuğumuza en önemli özelliğimizin vücudumuz olduğu mesajını iletir. Ancak bu doğru değildir.
“Çevrim içi ortamda yapılan olumsuz bir yorum, daha fazla eleştiriye davetiye çıkarır.”
Çevrim içi ve çevrimdışı bedensel aşağılama arasında bir fark var mıdır?
Her ikisi de genellikle olumsuz örnektir ve yetersizlik, kaygı, depresyon gibi duygulara neden olabilir. Ancak çevrimiçi dünyada bedensel aşağılama tamamen farklı bir hal alabilir.
Çevrim içi dünyada bedensel aşağılama neden bu kadar tehlikelidir?
Çevrim içi ortamda insanlar genellikle başkalarıyla aralarında çok fazla bağ olmadığını zanneder ve bu nedenle, özellikle sosyal medyada başkalarına karşı çok fazla hassas değildir. Olumsuz yorumlar daha fazla eleştiriye yol açar ve insanlar üzerinde etkisi giderek büyür. İnternette birisini aşağılamaya yönelik sözler sarf ettiğimizde, bu sözler herkesin görebileceği şekilde orada yer almaya devam eder. Dolayısıyla aşağılamaya yönelik bir yorum hedeflenen kişiden çok daha fazla kişiye zarar verebilir. Yorumlar herkese açık olduğundan, başkaları eleştiriyi kendi açısından değerlendirerek şöyle düşünebilir: “Bu kişiye benziyorum ve ona gülüyorlar. Bende de bir sorun var mı acaba?” Görünüş temelli her yorum, genel anlamda bedensel aşağılama ile ilişkilendirilebilir. Daha iyi ve daha bilinçli dijital vatandaşlar olmalıyız.
Bu, sosyal medya sitelerinin zararlı olduğu anlamına mı geliyor?
Tam olarak değil. Aslında iletişim, yaratıcılık, gelişim vb. için harika araçlardır. Ancak sorunlu içerikler de barındırırlar ve kullanıcılara abartılı güzellik ve ulaşılamaz mükemmellik kalıpları sunarlar. Örneğin, öncesi ve sonrası resimleriyle internette sıklıkla karşılaşabilirsiniz. Bu fotoğraflar genellikle kilo vermeyle veya estetik ameliyatlarla ilgilidir. Bu tür içerikler kullanıcıyı çok etkiler ve kullanıcıya daha iyi, güzel ve hatta “yeterince iyi” olabilmek için büyük ölçüde değişmesi gerektiği mesajını verir.
Ancak kişi değişse bile yine de güzellik idealine ulaşamayabilir.
Evet, çünkü internette sunulan güzellik standartlarına ulaşmak çoğu zaman imkansızdır. Sosyal medyada karşılaştığımız görseller, genellikle güzellik filtreleriyle yoğun bir şekilde rötuşlanır veya güzelleştirilir. Bu durum çevrim içi ve çevrim dışı dünyada mükemmel olma baskısı yaratır. Ancak çevrim dışıyken bazı durumlar vardır ve bu durumlar internette genellikle yer almaz. Bir çocuk, üzerinde oynanmış mayolu bir kişi resmi gördüğünde kendini yetersiz hissedebilir çünkü bu görseldeki standarda ulaşması imkansızdır. Ancak plaja veya havuza gittiklerinde durum değişir. Kendilerini başkalarıyla karşılaştırsalar da süper modellere hiç benzemeyen insanları da fark ederler. Çevrim dışı dünya herkesin kusurunun olabileceğini bizlere gösterir ve bu sayede üzerimizdeki baskı azalır.
Bu konu sadece yorumlarla ilgili değildir.
Jarmila Tomková bu durumu şöyle açıklıyor: “Bedensel aşağılamayı düşündüğümüzde, genellikle aklımıza belirli kişilerin dile getirdiği olumsuz yorumlar gelir. Ancak bence bedensel aşağılama aynı zamanda ulaşılamaz güzellik standartlarının yaratılması, sürdürülmesi ve desteklenmesidir. Sadece güzel değil aynı zamanda genel olarak değerli görülmek için belirli bir tarzda görünmemiz gerektiği baskısıdır.”
Ebeveynlerin bedensel aşağılama ve bunun çocuklar üzerindeki etkileriyle mücadele etmek için alabileceği önlemler nelerdir?
Öncelikle bedensel utandırma ve güzellik standartları hakkında çocuklarıyla açıkça konuşmalılar. Deneyimlerime göre çocuklar, özellikle de gençler bu konuyla ilgileniyor. Konuyu çevrim içi ve çevrim dışı dünya açısından değerlendirmeliler. İkincisi, internetin gerçek dünyanın yalnızca bir anlık görüntüsünü sunduğunu, hatta bazen bundan daha azını sunduğunu, çünkü çevrim içi içeriğin genellikle istenilen şekilde görünmesi için değiştirildiğini vurgulamalılar. Ayrıca ebeveynler çocuklarını sosyal medyada çok fazla zaman geçirmemesi ve çevrim içi içerikler konusunda seçici olması için teşvik etmelidir. Çocuklar bazen bunu fark etmiyor, ancak algoritmaları körü körüne takip edip kendilerine sunulan her şeyi tüketmemelidir. Biz ebeveynler olarak çocukların pasif tüketiciler yerine “proaktif kullanıcılar” olmalarını sağlayabiliriz. Çocuklarımızı kendi sınırlarını belirlemeye, görmek istediklerini seçmeye ve kendilerini kötü hissettiren şeylerden uzak durmaya yönlendirebiliriz. İnterneti sorumlu bir şekilde kullanan çocuklar özgüvenlerini korumanın yanı sıra çevrim içi dünyanın sunduğu birçok şeyin keyfini sürebilir. Tabii bunu uygulamaya geçirmek söylemek kadar kolay değildir. Çocuklarının seçici tüketiciler olmalarını sağlamak için ebeveynler kendi yaşadıklarından bahsedebilir, duygularını anlatabilir ve bu konuda neler yaptıklarını açıklayabilir. Bu sayede çocuklar kendilerini teşvik eden şeyleri daha kolay fark edebilir ve bu şeylerden kaçınabilir.
Peki çevrim dışı dünyada neler yapabilirler?
Ebeveynler kendi rollerini düşünebilir. Çocuklarına nasıl bir rol model oluyorlar? Başkalarına ve kendilerine karşı saygılılar mı? Ayrıca bedensel farkları destekleyen markalar, beden aşağılama konusunda görüşlerini belirten ünlüler ve internette yayınlananların her zaman gerçek olmadığını vurgulayan içerik yaratıcıları gibi çeşitli olumlu örnekler konusunda araştırma yapabilirler. Örneğin, bazı içerik üreticiler iki zıt resimden oluşan bir dizi yayımlayarak mesajlarını iletiyor. Bu kişiler bir resmi poz verdirerek diğer resmi ise rahat bir şekilde çekiyor veya resmi aradan bir süre - ve belki de birkaç saat sonra - çekerek yayımlayabiliyor. Poz veren kişilerin vücutları genellikle iki resimde çok farklı görünür, bu da bize vücutların her zaman değiştiğini ve internette gördüğümüz şeyin gerçekliğin sadece seçilmiş bir parçası olabileceğini gösterir. Ebeveynler bu tür içerikleri paylaşabilir ve bu konuda çocuklarıyla konuşabilir. Son olarak, ebeveynler çocuklarını nefret söyleminde bulunan kişilere asla güvenmeme konusunda cesaretlendirmeleri ve onlara, kendi değerlerinin başkasının sözleriyle belirlenmediğine dair güvence vermelidir.
Çocuklar bedensel aşağılamayla karşılaştıklarında ne yapmalıdır?
Çevrim içi ortamda bedensel aşağılamanın hedefi haline gelmeleri durumunda veya birinin bu durumla karşılaştığını fark ettiklerinde çocukların izleyebileceği bazı adımlar vardır. Bu aşağılamanın yer aldığı yorumu silebilir veya bildirebilir, yorumu yapan kullanıcıyı engelleyebilir, hatta yorum gerçekten çizgiyi aşıyorsa, bunu ebeveyn veya öğretmen gibi birine göstermek için ekran görüntüsünü alabilirler. Bir başkasının aşağılandığını fark ettiklerinde o kişiye destek verebilir ve yalnız olmadıklarını söyleyebilirler. Ayrıca nefret söyleminde bulunanlarla tartışmak her zaman zaman kaybıdır ve bundan kaçınılmalıdır.
Sağlıklı özgüven, bedensel aşağılamaya karşı en iyi panzehir midir?
Evet ama kendine güvenen kişiler bile bedensel aşağılamadan olumsuz şekilde etkilenebilir. Bu nedenle çocukları, ebeveynleri, kardeşleri, diğer aile üyeleri veya arkadaşlarıyla deneyimleri ve duyguları hakkında konuşmaya teşvik etmeliyiz. Hissettiklerini paylaşmalıdırlar. Etraflarında güvenebilecekleri birileri olduğunda, akranlarının veya internetteki yabancıların sözleri ağır gelmez. Çevrim içi ortamda destekleyici topluluklar bile bulabilirler. Bugün pek çok risk hakkında konuştuk; internetin dünyayı keşfetmemize, yeni arkadaşlar edinmemize ve birbirimizle yakınlaşmamıza yardımcı olan bir yer olduğunu unutmamalıyız.
