Çocuğum tehlike sinyalleri mi veriyor?
Bir çocuğun bir avcıyla/çevrimiçi istismarcıyla (groomer) karşı karşıya olduğunun ilk belirtilerinden bazıları, çocuğun doğal olmayan bir şekilde davranmaya başlamasıdır. “Örneğin, bir metin mesajı aldıklarında hemen açmamaları veya gizlemek için telefonu ters çevirmeleri bir işaret olabilir. Daha az belirgin ipuçları, örneğin telefonlarını daha çok geceleri kullanmak, sadece yetişkinler etrafta yokken kullanmak ve diğer tuhaf davranışlar sayılabilir,” diye açıklıyor Jarmila.
“İşaretler dışarıdan görülebilir, ancak bazılarını çocuk sadece içinde hisseder. Çocuğun kandırıldığının hem görünen hem de görünmeyen ilk işaretlerinden biri, bu konuda konuşmaktan çekinmektir. İstismarcı ile kurduğu kötü iletişim, sanki yanlış bir şey yapmış gibi hissetmelerine, dolayısıyla iç dünyalarını paylaşmak istememelerine neden olur. Çoğu zaman istismarcı ile konuştuktan sonra huzursuz hissederler ve bu da ebeveyn tarafından fark edilebilir,” diyor Jarmila. “Çocuk mesafeli davranmaya başlayabilir, toplumdan uzaklaşabilir, daha çok çatışma içine girebilir. Ancak bunların hiçbiri tek başına çocuğun çevrimiçi istismar ile karşılaştığı anlamına gelmez.”
Doğru, bunların hiçbiri tek başına bir çocuğun bir avcıyla temas halinde olabileceği anlamına gelmez, ancak ebeveyn olarak çocuğunuzu daha fazla fark etmeye, onunla konuşmaya, daha fazla yanında olmaya başlamanız için uyarı sinyalleridir.
Daha belirgin işaretlerden birisi de hediye vermektir. “Eğer çocuğunuz, fiziksel ya da bir oyunda can veya sayı gibi çevrimiçi bir hediye alırsa, bu büyük bir uyarı işaretidir ve asla göz ardı edilmemelidir,” Diye açıklıyor Jarmila ve devam ediyor, “Bir diğeri ise, çocuğun biriyle buluşması ve ebeveynlerine söylememesidir. Bu, bir şeylerin yanlış olduğuyla ilgili net bir işarettir.”
Ne yapılmalı?
Benzer hikayeler, eğitim videoları ve kendi deneyiminizi kullanın. "Bir ebeveyn, çocuğunun çevrimiçi istismara hazırlanan bir avcıyla ilişkisi olduğundan şüpheleniyorsa, kendini sorgulanıyormuş gibi hissetmemesini sağlamak çok önemlidir. Birlikte bu konu hakkında bir video izlemek iyi bir fikir olabilir. Böylece ebeveynin çocuğunu sorguya çekiyormuş gibi davranması yerine, çocuk ve ebeveynin konuşacak ortak bir noktası olmuş olur.”
Neler olduğunu öğrenme konusunda bir sonraki adım ise deneyimlerden bahsetmektir. “Hikayeler uydurabilirsiniz. Örneğin, bir arkadaşınızın çocuğunun benzer bir durumda olduğunu söyleyebilirsiniz. Böylece çocuğunuz kendini yalnız hissetmemiş olur,” diye açıklıyor Jarmila. Çocuğunuzun çevrimiçi istismara maruz kalmadığı ortaya çıksa bile, bu tür şeylerin herkesin başına gelebileceğini ve bunda utanılacak bir şey olmadığını bilmelerini sağlamakta fayda var. Bu, şu anda başlarına gelmese bile gelecekte olabileceği ve duruma nasıl yaklaşmaları gerektiği konusunda bir rehberleri olabileceği için, yine de harika bir öğrenme fırsatı olacaktır. Eğer olursa, ne yapacaklarını bilecekler. Bu, çocuğun ebeveyniyle konuşması için bir fırsat yaratabilir. Yargılayıcı olmayan bir ortam yaratacağı için, çocuk mücadele ediyorsa konuşmayı sürdürmek isteyecektir. Böylece konunun açılması daha da kolay olacaktır.
Çocuğa doğrudan sormayın
Bunun yerine, bu sorunla uğraşan birini tanıyıp tanımadığını sorun. Belki bir arkadaşı ya da okuldan birisi olabilir. “Bu şekilde, videodan hayali bir hikayeye, oradan da çocuğun kendi ortamına geçeriz. Birisi tarafından kandırılma deneyimleriniz hakkında konuşmak bile çocuğun kendini daha güvende hissetmesine ve kendisini size açmasına yardımcı olabilir,” diyor Jarmila. “Sonunda, çocuğun anlatmasını beklemeliyiz. Çocuk bu noktada anlatmasa bile vücut dilinden bunu anlamak çok kolaydır.”
Çocuk bize açılmıyorsa ne yapmalı?
Özellikle cinsel saldırı ve kandırılma gibi hassas bir konuda, başına gelen kötü deneyimleri saklama eğiliminde olan ve çok fazla şey paylaşmayan kişiler vardır. Bu konunun bir çocukta bıraktığı pek çok iz ve utanç vardır. Jarmila, çocuğun koruma ve güvenliğinin, ebeveynin bir numaralı endişesi olması gerektiğini açıklarken; “Ebeveynler ve yetişkinler olarak bizim sorumluluğumuz, çocuklarımızı zarar görmekten korumaktır. Konu kötüye giderse, bence çocuğu biraz zorlayabilir, telefonuna bakmayı, kime mesaj attığını, sosyal medyada nelere göz attığını görmek isteyebiliriz” diyor. Çocuğun onu cezalandırmadığınızı bilmesi için ona bunu önermenizin nedenini her zaman belirtin.
“Çocuk ebeveyn ile konuşmak istemez ise, onu başka biriyle konuşmaya teşvik edin. Güvenilir bir yetişkin bulup onunla konuşun. Bunun bir akraba olmasına gerek yoktur.” Ebeveyn olarak sakin kalmanız ve çocuğa çok fazla baskı yapmamanız önemlidir. “Bazen de, çocuğun bize hemen söylemesi gerekmediğini bilmesini sağlayın. Bunun yerine, yakın gelecekte konuşmak için bir zaman belirleyin veya başka bir yetişkinle konuşmasını söyleyin. Onun yanında olduğunuzu, sadece endişelendiğinizi ve onun için en iyisini istediğinizi bilmelerini sağlayın. Pek çok insanın aldatıldığını, insanlara inanıp sonrasında hayal kırıklığına uğramanın mümkün olduğunu onlara anlatın.”
Önleme ana okulundan başlar. Teknolojinin kısıtlanması çözüm değildir.
Çevrimiçi istismarı önlemek mümkün mü?
Bunun çocukların başına gelmesini önlemek mümkün değildir. Ancak, başına bu tür durumlar geldiğinde çocuklarımızın mücadeleye hazırlıklı olmalarını sağlamak için atabileceğimiz bazı adımlar vardır. Jarmila, çocukları anaokulundan itibaren teknoloji ve riskleri konusunda eğitmenin önemli olduğunu açıklıyor.
Jarmila bize çocuklarımızı en iyi şekilde hazırlamak için yapabileceğimiz şeylerin listesini veriyor:
- Çocuklarınızla çevrimiçi ve çevrimdışı dünyada neler olup bittiği hakkında konuşun - konuşmayı okulda olup bitenlerle sınırlamayın.
- Ebeveynler ailede trend belirleyici olmalıdır. Yani ailenin ne hakkında konuştuğunu ve hangi konuların tabu olduğunu belirlerler.
- Küçük yaşlardan itibaren güven inşa edin - çocuğun her konuda size gelebileceğini anladığından emin olun.
- Başarısızlıklarımız hakkında konuşun - hayat inişler ve çıkışlardan ibarettir ve çocuklarımıza onlar kadar bizim de hata yaptığımızı göstermek gerekir.
- Sınırlar belirleyin – örneğin, sosyal medyada geçirilen süreyi veya Facebook'ta kiminle arkadaş olabileceklerini sınırlayın. Ve bunun nedenleri hakkında net ve açık olun.
- Ebeveyn kontrolünü kullanın ve güvenliği dürüst bir şekilde açıklayın; onlara güvenlik ayarı yapılmış bir telefon vermeyin. Onlara ebeveyn kontrollerinin ne işe yaradığını gösterin, birlikte sonuçlara varın ve bunların neden önemli olduğunu anlamalarını sağlayın.
- Kendinizi ve çocuğunuzu eğitin – kendinize bir TikTok hesabı oluşturun ve platformları anlayın. Bu daha sonra bir sorunla baş etmeye çalışırken size yardımcı olacaktır.
- Birlikte zaman geçirin - online oyunlar oynayın, birlikte internette gezinin.
İlk temaslar
Çevrimiçi istismar eylemi başladığında avcının attığı ilk adım çocuğun güvenini kazanmak, onlar gibi olduğunu ve onlar için önemli olduğunu anlatmaktır. Jarmila, çocuğun kiminle konuştuğunun nasıl anlaşılacağını sorduğumuzda; “Burada çocuğun, arkadaşça bir diyaloğun sınırlarının ne olduğunu anlaması önemlidir. Bir arkadaşının konuşulanları gizli tutmak istemesi normal değildir. Çocuğu arka taraftan ya da boynunu görmek istemek normal değildir. "Bunların tümü, çocuğun çevrimiçi ortamda herhangi biriyle konuşurken dikkatli olması gerektiğini gösteren işaretlerdir,” diyor.
Çocuk şüphe duyduğunda, bir yetişkin ile bu konuyu konuşmaya hazır olmasa bile ekran görüntüsü almaya başlamalıdır. “Bir şeylerden şüphelendiğinizde ekran görüntüsü almaya başlayın. Bu çocuk için olağan dışı değildir ve kanıt toplamak için iyi bir yoldur.”
“Arkadaşlarınızın ve ebeveyninizin bilmesini istemeyeceğiniz hiçbir şeyi asla yapmayın ve asla sizi rahatsız eden hiçbir şey yapmayın. Bunlar hem çevrimiçi hem de çevrimdışı dünyaya uygulanabilecek sağlıklı sınırlardır,” diye açıklıyor Jarmila.
Anne, baba... Sanırım ben bir hata yaptım
Çocuğunuzun yanlış bir şey yapmadığını bilmesi çok önemlidir. “Çocuğunuzun, herkesin hata yapabileceğini ve bunun onun suçu olmadığını bilmesini sağlayın. Herkes kandırılabilir, özellikle de bir profesyonel tarafından. Avcı dediğimiz tam da budur, bir profesyonel. Çocuk bize gelip neler olduğunu anlattıktan sonra, birçok ebeveyn akıllı telefonu elinden alma tepkisi gösterir. Lütfen bunu yapmayın. Çocuğunuz bir kurbandır ve cezalandırılmaması gerekir. Bunun yerine yardım edin, bir profesyonelle görüşün, kendinizi ve çocuğunuzu dijital dünyanın zarar ve riskleri hakkında eğitmeye devam edin,” diyor Jarmila.
Çocuğun ebeveyne anlatmakla mutlu sona erişeceğini hissetmesi gerekir. Kabul ve sevgi, çocuğun söylediklerinin duyulduğunu ve anlaşıldığını sağlamanın anahtarıdır. Sonuçta, çocukların dijital macerasının güvenli olmasını sağlamak bize bağlıdır.
