Ebeveynler, ebeveyn kontrolü uygulamalarını gizlice mi kullanmalı yoksa çocuklarıyla bu araçlar hakkında açık bir şekilde konuşmalı mı?
Uzun vadede açık diyalog yolunu seçmek daha iyidir. Ebeveynler, İnternet güvenliği konusundaki görüşleri hakkında çocuklarına karşı şeffaf olmalıdır. Böylece çocuklar, ailelerinin kurallarını ve bu kurallar içindeki kendi rollerini net bir şekilde anlayabilirler. Aynı zamanda, ebeveyn kontrolü araçlarını kullanma konusunda dürüst davrandığınızda, çocuğunuz bunu öğrendiğinde aldatıldığını ya da kendisine yalan söylendiğini düşünmeyecektir.
İnternet kullanımında ebeveyn davranış türleri
İzin veren davranış: Çocukların İnterneti olumlu yönde kullanmalarını sağlamaya yönelik ebeveyn uygulamaları.
Aktif davranış: Çocuklarla İnternet kullanımları hakkında konuşmak, birlikte çevrimiçi etkinlikler yapmak ve İnternette nelerin iyi nelerin potansiyel zarar riski taşıdığını açıklamak. Aktif davranış, en çok arzu edilen yöntemdir, çünkü çocukların etkin dijital beceriler kazanmasına yardımcı olurken onları medya içeriklerinin yanı sıra İnternet ortamında karşılaşabilecekleri potansiyel riskli durumları anlamak ve bunlarla başa çıkmak için gerekli becerilerle de donatır.
Teknik izleme: Ebeveyn Kontrolü yazılımlarıyla çocukların çevrimiçi aktivitelerini izlemek için teknolojiyi kullanmak. İzleme, çocuklarının çevrimiçi ortamda nerede oldukları, İnternette ya da teknolojiyle neler yaptıkları konusunda ebeveynlere bilgi verir.
Kısıtlayıcı davranış: Çocukların İnterneti kullanmalarını kısıtlamaya yönelik ebeveyn uygulamaları.
Kısıtlamalar: Çocukların nelere erişim sağlayacaklarını, neler yaptıklarını ya da İnternette geçirdikleri zamanı kısıtlayan kurallar koymak. Kısıtlayıcı davranış, çevrimiçi riski azaltmada etkilidir ancak online dünyada kısıtlandırılan çocukların dijital becerileri de daha düşük olma eğilimindedir ve bu da onları sorunlu durumlarla başa çıkma konusunda daha az hazırlıklı hale getirir.
Ebeveyn kontrolünün yanı sıra, teknolojiden anlayan çocukların ebeveynlerine teknolojiyle ilgili çeşitli görevlerde veya sorunlarda yardımcı olduğu bir durum olan ters kontrol da söz konusudur.
Kaynak: EU Kids Online anket, 2020
Peki, ebeveynler çocuklara ebeveyn kontrolü uygulamalarını nasıl açıklayabilir?
İnternetin sunduğu faydalardan yararlanmak için güvenliğimizi düşünmeliyiz. Ebeveynlerin çevrimiçi risklere karşı kayıtsız kalmaması ancak İnternetin tamamen tehlikeli olduğunu da düşünmemesi gerekir. Bunun yerine çocukları, İnterneti sorumlu şekilde kullanmaya teşvik etmeli ve İnternette zaman geçirmeyi daha güvenli hale getirecek araçları kullanmalıyız. Bu bir kontrol işareti değil ama ilgi ve sevgi göstergesidir. Eğer çocuk bunu çok erken yaşlardan itibaren anlarsa, Ebeveyn Kontrolü gibi güvenlik araçlarının kullanım amacının baskı kurmak değil, tersine sevgi göstermek olduğunu anlar.
“”Ebeveyn Kontrolü sağlayan araçlar, çocuklarımızın özel hayatına müdahale etmeyi amaçlamaz. Aksine bu araçları, çocuklarımızı sevdiğimiz ve onların güvenliğine önem verdiğimiz için kullanırız.”
İnternet kullanımıyla ilgili sınır koymak gerektiğinde, ebeveynler çocuklarını karar verme sürecine dahil etmeli mi?
Evet, özellikle 10 yaşın üzerindeki çocuklar söz konusu olduğunda. Ziyaret etmek istedikleri İnternet siteleri ve İnternette geçirmek istedikleri zamanla ilgili çocuklarınızla konuşmalısınız. Çocuklar karar alma sürecine dahil edildiklerinde, onlara koyduğunuz kurallara uymama ve size karşı çıkma ihtimalleri de düşer.
Ama bazı çocuklar sınırları sonuna kadar zorlamak ister, değil mi?
Elbette, özellikle ergenler. Ama bu çok normal. Ebeveynler, çocukları kurallara karşı geldiğinde bunu bir başarısızlık olarak görür. Ancak bu bir yanlış anlaşılmadan ibarettir. Aslında çocukların küçük karşı çıkma eylemlerini, onların zekasının ve değerlendirme yapabilme becerilerinin bir işareti olarak görebiliriz. Bir diğer doğru bilinen yanlış ise ebeveynlerin çocuklarını her zaman memnun etmeleri gerektiğini düşünmeleridir. Çocukların kurallarımızdan hoşlanmaları gerekmez. Ancak onları desteklediğimizi, koruduğumuzu, onlarla açık ve net konuştuğumuzu ve onlara her zaman ellerinin altında olan bir güvenlik ağı sağladığımızı hissetmeleri gerekir.
Ebeveynler, ebeveyn kontrolü araçlarını kullandıklarında, çocuklarıyla çevrimiçi riskler hakkında konuşmalı mı?
Ebeveyn Kontrolü uygulamaları, zorlu diyaloglardan kaçmanın yolu değildir. Aksine, bu araçların kullanımı önemli konuşmaları beraberinde getirebilir. Örneğin, Ebeveyn Kontrolü uygulamaları, çocuğun yasaklı bir siteye girmeye çalıştığı konusunda ebeveynleri uyarabilir. Bu, çocuğu cezalandırmak ya da kuralları sıkılaştırmak için bir neden değildir ancak bazı konularda daha fazla konuşmaya ihtiyaç olduğunu gösterir. Yine Ebeveyn Kontrolü uygulamalarının kullanımı, çocuklarımızı uygunsuz içeriklerden tamamen koruduğumuz anlamına da gelmez. Bu içerikler onlara arkadaşları tarafından gösterilebilir ya da halka açık cihazlardan bu içerikleri arayabilir. Ancak çocuklarınızla kurduğunuz açık diyalogla birlikte ebeveyn kontrolü sağlayan uygulamaların birlikte kullanılması, bu tür içeriğe erişimlerini sınırlayabilir ve online ortamda rahatsız edici veya uygunsuz bir içeriğe rastlamanın neden olabileceği travmayı en aza indirebilir.
“Çocuklarla çok erken yaşlardan itibaren İnternet hakkında konuşmalıyız. İnternet ortamında görebilecekleri farklı şeyler hakkında onları bilgilendirmeli ve öğrenmelerine izin vermeliyiz. Fakat aynı zamanda, bizimle kendi deneyimlerini paylaşmalarına ve İnternette olmayı neden sevdiklerini bize anlatmalarına da izin vermeliyiz. Bu şekilde çocuklar, ihtiyaç duyduklarında ebeveynlerine güvenebileceklerini bilmenin rahatlığı ile online dünyada aktif birer katılımcı olabilirler. Ebeveynlerin sadece kurallarla ve kısıtlamalarla değil, aynı zamanda empati ve uzun vadeli açık iletişimle denge kurması gerekir."
Ebeveynlerin uygunsuz siteleri ziyaret etmemek veya güvenli davranış konusunda çocuklarına güvenmesi yetmez mi?
Güven ve koruma birbirinden bağımsız değildir. Çocuklarımızın sorumlu ve güvende olduklarına güvenebiliriz ancak deneyimlerini güvence altına almak için elimizden gelenin en iyisini yapmalıyız. Şunu söyleyebiliriz: “Bilgisayar başına geçtiğinde farklı şeyler yapabilirsin, oyun oynayabilir, arkadaşlarınla konuşabilir, ders çalışabilirsin. Burası senin özel hayatın ve özgür ortamın. Biz sadece, güvenmediğimiz diğer insanların sana zarar vermemesi için önlem alıyoruz." Ebeveyn Kontrolü sağlayan uygulamalar çocukların özel hayatını ellerinden almaz, sadece web sitelerine erişimi veya güvenli çizgiyi aşan davranışları kısıtlar.
Peki çocuğunuz şunu söylerse ne yapmalısınız? “Ama benim arkadaşlarım telefonda çok fazla zaman geçiriyor ve istedikleri sitelere girebiliyor”
Her ailenin farklı olduğunu ve İnternet kullanımı için farklı kurallara sahip olmanın yanlış bir şey olmadığını söyleyebiliriz. Öte yandan, eğer çocuğumuz bu görüşteyse şunu düşünebiliriz: “Kurallarımız makul mü yoksa çok mu katı?” Ve bu iyi bir şey. Bilgiye erişimi olması, çocuğunuzun sahip olduğu bir haktır. Çok kısıtlayıcı olursak ve bilgiye erişmelerini imkansız hale getirirsek, haklarını ihlal ediyor ve İnternetle güvenli ve eleştirel bir şekilde yaşamayı öğrenmelerini zorlaştırıyor olabiliriz. Ancak iyice düşünür ve kurallarımızı akıllıca koyarsak, çocuklarımıza bakış açımızı daha iyi açıklayabiliriz. Kararlarımızdan tam olarak memnun olmayabileceklerini kabul etmek zorunda kalabiliriz ancak şaşırtıcı bir şekilde, çoğu zaman durum böyle değildir. EU Kids Online anketi, birçok ülkede çocukların genellikle, güvenli İnternet kullanımı konusunda ebeveynlerinin tavsiyelerini dinlediğini göstermiştir.
“Teknolojinin öncü isimlerinden olan Bill Gates ve Steve Jobs çocuklarının ekran başında geçirdikleri süreyi kısıtlamıştır. Bu nedenle, çocuklarımız durumlarını başkasıyla karşılaştırmak istediğinde, onlara şunu söyleyebiliriz: “Bu teknolojileri icat edenler bile bunun mantıklı ve sınırlar dahilinde kullanılması gerektiğini biliyordu.”
Eğer çocuğumuzun İnternete erişimini engellememiz gerekirse, bu durum online dünyanın tamamının tehlikeli olduğu anlamına mı gelir?
Hiç de değil. Fırsatlar ve riskler genelde bir aradadır. Sosyal medya birçok yönden çocuklara faydalı olabilir. Arkadaşlarıyla iletişim kurabilirler, kendilerini ifade edebilirler ve yaratıcılıklarını geliştirebilirler. Elbette ebeveynlerin farkında olması gereken, siber kabadayılık veya suistimal gibi riskler vardır. Ama eğer ebeveynler sadece tehlikelere odaklanırsa, çocuklarından birçok fırsatı da esirgemiş olabilirler. Ebeveyn Kontrolü sağlayan uygulamalar, İnternetin faydalarını çocuklara sunarken bazı olası riskleri de ortadan kaldırır.
